 |
| San Lucas, 2016. Páxina www.mondonedo.net |
“ A mar revolto, ganancia de pescadores”, de ser certa esta frase,
que o é, as feiras das San Lucas son un mar revolto ao que acoden, e acudían,
carteiristas a facelo seu agosto.
Ao ser a feira máis concorrida da
Mariña e que a xente se aglomera entorno ao Campo dos Remedios favorece o
choque entre persoas, feito que facilita o traballo deste tipo de ladróns.
Os carteiristas non son propios da
actualidade, xa que os temos localizados dende finais do século XIX. Nestas
festas abondaron tamén os timadores. No xornal Diario de Lugo do 31 de outubro
de 1883 podemos ler como:“en las ferias
de San Lucas de Mondoñedo una partida de timadores explotó en grande a los
incautos, quienes regresaron a sus casas estafados y algunos con buen acopio de
polvos de cobre que tomaron por oro molido”.
O carteirista é un tipo de ladrón
distinto, a diferenza dos timadores, non xoga nin coa nosa boa vontade nin coa
avaricia, simplemente agardan o intre onde estamos descoidados, carentes do
estado de alerta no que debemos de andar, para levar a cabo o seu roubo.
A prensa do ano 1911 informaba da
masiva afluencia de visitantes ás feiras, atraídos polo gando que se ía vender,
tamén se daba conta da“abundancia de
gitanos, churreros, baratilleros y vendedoras ambulantes”, entre outros,
que alí se concentraban.
Ante tal aglomeración de xente non
é de estrañar que acudiran carteiristas, pero alí estaba, para evitalo, o
inspector señor Mariñas, e grazas ás súas ordes púidose deter “a dos carteristas de Pontevedra y Santiago,
practicó cacheos, recogió varias armas blancas y de fuego”.
Dous anos despois, no 1913, ás San
Lucas, segundo a prensa: “acudieron a
aquel pueblo una infinidad de carteristas que cometieron numerosos timos. La
policía consiguió detener a once amigos de lo ajeno”.
Para combatelos Mondoñedo contaba
cos policías municipais Menéndez, Freire e Gómez, ademais de varios gardas
civís; todos baixo o mando do xefe de vixilancia, señor Guiance.
Entre os once carteiristas detidos
sobresaen “los conocidos y afamados
Largas-Tierras, el Diego, el Chato de Orense y el Chato de Medina”.
Baixo o alcume de Chato de Orense ou de Monforte atopábase a figura física de Manuel Varela, veciño de
Ourense. No mes de setembro de 1920 o gobernador civil imponlle unha multa de
75 pesetas, tras ser atrapado cando roubaba unha carteira. Multa que pagou no
momento, sería por falta de cartos. Tres anos despois a multa será de 300
pesetas que, descoñecemos, se pagaría.
Resulta moi máis difícil poñerlle
nome ao Chato de Medina, pois hai
tres persoas, todos eles carteiristas e actuando polas mesmas datas, que
responden a ese alcume. Estamos a falar de Casiano Collar Cabeza, que en 1916
tiña 26 anos e que morre en 1921, na estación do Norte de Palencia, cando
intentaba subir a un tren en marcha escapando da policía. Un segundo con ese
alcume aparece na prensa do ano 1918, tratábase de Armenio Collado. O terceiro
era Antón Villar Molinillo, que no 1926 entraba na prisión de Santander.
 |
| San Lucas 2016. www.mondonedo.net |
Ao que si resultou sinxelo
poñerlle nome foi ao carteirista Largas
Tierras, xa que na prensa dáse conta, con abundancia, das súas correrías.
Respondía ao nome de Xoán Fernández Fernández.
Sabemos que en outubro do 1913
fora detido nas feiras das San Lucas, e tamén que en xaneiro dese ano o
detiveran na estación de Santo Estevo (Ourense). Nun cacheo posterior a súa
detención atópanlle unha navalla e unha pistola browning, por estas razóns foi
encerrado no cárcere de Monforte, da que consegue fuxir “rompiendo para ello la puerta y destrozando la cerradura”.
Seis anos despois volve aparecer
implicado nunha pelexa con armas entre varios carteiristas. Liorta que ten a
súa orixe nun roubo cometido nunha casa, da que un tal Venerando se levou 4.000
pesetas e varias xoias. Confiado en que a policía non o iría buscar ata a súa
casa invitou a tomar algo nela a Largas
Tierras, que aparte de tomar varios viños, tamén se levou os cartos e as
xoias.
Cando Venerando se da conta da
falta decide levar ao seu compañeiro de tarefas a unha timba de cartas onde os
demais carteiristas tiñan pensado roubarlle os cartos. Ao darse conta de que ía
a unha trampa comezaron a pelexar os carteiristas e Largas Tierras, que
resultou ferido de bala no abdome.
Ao ano seguinte, e para combater
aos carteiristas, parte da sección de policía de Lugo marcha cara “a Mondoñedo durante las fietas de San Lucas,
ha practicado varias detenciones de carteristas”. (Norte de Galicia, 1914,
22 de outubro).
Pero por moito que a policía de
Lugo, a local mindoniense e a garda civil vixíen os carteiristas sempre atopan a
quen roubar. Así nolo contaba a prensa de 1915: “A pesar de la estricta vigilancia de la Guardia Civil durante las
fiestas, han realizado sus hazañas algunos carteristas. A una mujer le han
sustraído 1500 pesetas y a otras varias personas algunas cantidades inferiores”.
(La Voz de la Verdad. 1915, 22 de outubro).
No ano 1917 a prensa comenta a
detención “de dos carteristas detenidos
en el pórtico del cementerio y que se proponían hacer las ferias de San Lucas”.
(El Progreso. 1917, 18 de outubro). Pero non só caeron eses dous carteiristas,
xa que no mesmo xornal, pero na edición do día seguinte, podemos ler que “con motivo de estas ferias, fueron detenidos
los carteristas José Parga, Carpio Rodríguez, alias El Quijote, Gervasio
Rodríguez, Gregorio Martínez, Leopoldo Rey y Emilio Torres”.
O ano 1935 foi o momento cume dos
carteiristas en Mondoñedo. Nas festas dese ano actuaron un bo número deles da
seguinte maneira: “Con blusas negras de
ganaderos y sendas varas en la mano, pulularon por la feria y por entre los
grupos compactos que llenaban la población, aprovechándose de los apretones
para meter mano en los bolsillos. Otros vestidos de señoritos, hacían de
ganchos, introduciéndose en los cafés, bares, tabernas y fondas, limpiando las
faltriqueras y bolsillos que podían. Al dueño de un establecimiento le han
sustraído cinco duros en cinco piezas, del bolsillo del chaleco.
La Guardia civil, a pesar de su actividad, no pudo evitar en absoluto el
que operaran carteristas y timadores. En otras ocasiones fueron agentes de la
secreta, policías diestros y conocedores de esa clase de hampones y maleantes
los que detenían a tales individuos”. (El Pueblo Gallego. 1935, 29 de
outubro).
Como vemos ás feiras das San Lucas
acudían os mellores animais para a súa venda, os máis ricos homes e mulleres da
contorna e os carteiristas máis renomeados.
Pero os carteiristas son unha
pequena pincelada no fermoso cadro que
son as feiras e as festas das San Lucas.
No hay comentarios:
Publicar un comentario