Buscar este blog

miércoles, 21 de enero de 2015

O MUNDO CASTREXO NO CONCELLO DE FOZ; Parroquias Cangas e Vilaronte.


Para levar a cabo este traballo empregaremos como base documental básica as seguintes obras :
 Villaamil y Castro, Antigüedades prehistóricas de Galicia,
Ferreira, Isaac e Lourenzo Manuel: Arqueoloxía do Valadouro
Vigo García, Abel. Protohistoria e romanización na mariña lucense.



Parroquia de San Pedro de Cangas.

- Punta dos Castros.

Hoxe en día é propiedade do bispado de Mondoñedo pois nela aséntase a igrexa parroquial de Cangas e o campo santo. Trátase, tal e como nos relata Abel Vigo, dunha península na que se asenta este castro que ocupa 2.25 hectáreas de superficie, tendo o seu eixo maior 225 metros e 100 o menor. Abel Vigo danos malas novas ao aseverar que o recinto está completamente arrasado pola estrada que pasa por el, polos xardíns e as construcións que sostén enriba, sendo tan só na parte norte onde se pode contemplar as defensas naturais do castro, os cantís.
Apunta Abel Vigo como culpable da desaparición física do castro ás distintas edificacións e obras realizadas enriba del. A máis salientable destas obras é a igrexa parroquial que permanece no mesmo lugar na que foi erixida, aínda que no ano 1854 os veciños de Cangas queixábanse ao gobernador provincial, tal e como xa fixeran ao bispo, do estado de ruína que presentaba a súa igrexa parroquial solicitando “la necesidad de construir otra”[1]. O gobernador ordeará a creación dunha comisión municipal composta polos señores Longarela e Villapol así como polo mestre de mampostería Bruno Rodríguez, veciño de Cangas, ademais dun mestre carpinteiro sinalado polo bispado. Despois de inspeccionar a igrexa acordaron que era innecesaria a súa reedificación.
Non podemos deixar a parroquia de Cangas sen falar do achádego que deu este castro, estamos a falar dun vaso funerario da idade do bronce do cal nos deu abondosa información don Xosé Trapero Pardo.
Pertencía este vaso a Crisanto Couto, veciño de San Martiño de Mondoñedo, quen llo amosa ao citado escritor. Despois de estudalo publica un artigo no Boletín da Comisión de Monumentos de Lugo, do cal extractamos toda esta información.
Na parroquia de Cangas, no lugar coñecido como Porto Santo, atopa Trapero Pardo unha “pequeña pero elevada península, que fué convertida en castro, del cual hemos encontrado abundantes huellas y que en la parte del istmo conserva aún la acusada zanja de un ancho foso, que otrora cerraría la entrada del poblado prehistórico”. O achado aparece cando se levan a cabo as obras para construír novos nichos, nese momento foron “descubiertas varias cistas o sepulturas, restos de una necrópolis. Unas piedras verticales, cubiertas por otra horizontal, forman estas urnas, de unos 75 centímetros de profundidad por 60 de anchura, lo que nos indica que se trataba, bien de urnas de incineración, bien de sepulturas en las que el cadáver era colocado acurrucado”. Segundo as informacións aportadas por Crisanto Couto os obreiros atoparan restos de cerámica, de cranios humanos e ósos de grande tamaño, entre todos estes achádegos apareceu a peza da que imos falar. Segundo o análise realizado por Trapero Pardo a peza ten 67 milímetros de alto e varios anchos, 16 milímetros na súa base rematando cos 32 milímetros da súa cabeceira, “la vasija es fusiforme en su concepción general, y está constituía por un poliedro octogonal, cuya parte más estrecha se implanta en un cono truncado de amplia curvatura, casi hemisférica. El cuerpo inferior y superior se unen para el cierre por un reborde hecho en aquella, encajando la cubierta simplemente por su propia peso. La característica más notable de este vaso son las asas o aletas, existentes en ambos cuerpos, perforadas en sentido longitudinal y cuyos huecos al hallarse la vasija cerrada, se corresponden perfectamente; de suerte que, haciendo pasar una correa, cadena o cuerda por los huecos, y, suspendiendo el recipiente, éste queda hermeticamente cerrado. Tanto las aletas como la base y cúspide muestran unos adornos incisos, formados por sencillas líneas, que en las partes planas se entrecruzan (...) Hay en su interior restos de una sustancia que, al evaporarse o al mezclarse con tierra de la cista, ha adquirido una consistencia espesa, si no se trataba ya en su origen de una materia oleaginosa[2]. A decoración e as informacións aportadas pola tradición popular fanlle pensar a Trapero Pardo que esta anforeta pertencería a unha cultura moi vinculada co mundo oriental mediterráneo, sinalando ao mundo grego ou fenicio como lugar de procedencia.


Parroquia de San Xoán de Vilaronte.

Villaamil e Castro ao falar do mundo castrexo existente nesta parroquia di “en el frecuentado punto de desembarque llamado el Pozo Mouro, aparecen muy complicados castros con fosos profundos, uno de los cuales rodea toda la colina en cuya cima se destacan los castros, menos por la parte en que corre el río Masma. Se ven allí elevadas motas y en lo alto una piedra, como de un metro cúbico, que aseguran tuvo inscripciones. Todo aquel terreno está plantado de pinares y es de acarreo y sumamente pedregoso. De el dice el estudioso ingeniero Schulz que fué removido y efectivamente lo está, para extraer la riqueza aurífera que contenía. Se da también el nombre de castro a otro terreno labradío (y por consiguiente sin conservar señal de las antiguas fortificaciones), situado junto a la iglesia parroquial.
En la punta que desde el lugar de Mañente se introduce en la ría de Foz, se dibuja claramente un castro.
Enfrente, sobre el lugar de Villajuane, y al Sur del citado castro de Marzán, se dibuja asimismo otro”.[3]
Certamente semellan demasiados castros xuntos, probablemente o señor Villaamil pretende ver castros en lugares onde existiron outros tipos de xacementos. A unha conclusión moi semellante chega Abel Vigo quen non foi capaz de atopar todas as referencias sinaladas polo señor Villaamil. Na catalogación de Abel Vigo aparecen tres xacementos na parroquia de Vilaronte:

1.-  Monte dos Castros, que sitúa sobre o lugar de Rúa e do que nos di: “Debido á maleza non se pode levar a cabo unha prospección da zona que permita considerar este punto de forma positiva ou desbotalo de xeito definitivo”.
2.- As Areosas, que aparece situado inmediatamente despois da Espiñeira cara Foz e do que nos di que “os desniveis que rodean o lugar parecen ser naturais e conta con construccións actuais enriba que dificultan a valoración”.

3.- A Espiñeira, sobre o lugar da Espiñeira sitúa o posible asentamento do xacemento do que tamén nos di que “debido á maleza que ten o lugar faise moi difícil poder acceder para acadar unha visión clara”.






[1] Arquivo Municipal de Foz. Actas Municipais. 1854, sesión 3 de xaneiro.
[2] Trapero Pardo, X.: Un vaso funerario en la Edad del Bronce, en Boletín da Comisión de Monumentos de Lugo, Tomo II, páxinas 9 a 11.
[3] Villaamil y Castro, Xosé: Los Castros y las Mámoas de Galicia, páx.497, 1878.

No hay comentarios:

Publicar un comentario